Tahran Yunus Emre Enstitüsü, “İranlı Aydınlar ve Devlet Adamlarının Gözüyle Türkiye” söyleşi dizisinin ikincisine ev sahipliği yaptı. İranlı araştırmacı yazarlar Kave Bayat ve Muhammed Efşin Vefai’nin konuşmacı olarak yer aldığı söyleşiyi, İran yakın tarihine ve Türkiye-İran ilişkilerine ilgi duyan İranlılar ilgiyle takip etti.

Enstitünün konferans salonunda, 10 Mart 2018 tarihinde gerçekleştirilen program araştırmacı yazar Kave Bayat’ın konuşması ile başladı. Bayat, Muhammed Ali Furuği’nin Türkiye-İran ilişkilerine verdiği katkının önemi üzerinde durdu. Furuği’nin görev yaptığı dönemin kırılma noktalarına rastladığını vurgulayan Bayat, önemli adımlar atılmasına ön ayak olan Furuği’nin, Türk devlet adamlarıyla şahsi dostluklar kurmuş olmasının da bu ilişkilere büyük katkıda bulunduğunu ifade etti.

Türkiye’de cumhuriyetin kurulmasıyla farklı bir dış politika benimseyen Ankara ile birlikte İran’da Rıza Şah’ın Ankara ile dostane ilişkilere önem veren bir anlayışı benimsemiş olmasının iki ülke ilişkilerini daha barışçıl bir yola soktuğunu belirten Bayat, Furuği’nin bu yakınlaşma politikasındaki etkin rolünün göz ardı edilemeyeceği dile getirdi. Şah’ın 1934’teki uzun Türkiye gezisini de organize eden kişi olan Furuği olduğuna dikkat çeken Bayat, Türkiye’de yeni cumhuriyetle birlikte hayata geçirilen reformları yakından takip ettiğini ve benzer reformların İran’da da hayata geçirilebileceğini her fırsatta beyan ettiğini aktardı.

Diğer konuşmacı Muhammed Efşin Vefai ise Muhammed Ali Furuği’nin hatıratını yayına hazırlama sürecini anlattıktan sonra, Furuği’nin anılarında geçen bazı anekdotları paylaştı. Furuği’nin İsmet Paşa ve Gazi Mustafa Kemal ile ilgili kaleme aldıklarını okuyan Vefai, bu satırlardan işaretle, gerek Gazi’nin gerekse Rıza Şah’ın iki ülkenin daha yakın ilişkilere sahip olması gerektiğine yürekten inandığını ve kurulacak iyi ilişkilerin diğer Asya ülkelerine de örnek teşkil etmesi gerektiğini düşündüklerini aktardı.

Muhammed Ali Furuği

6 Şubat 1877 yılında Tahran’da dünyaya gelen Muhammed Ali Furuği, ilk eğitimini babası Muhammed Hüseyin Furuği’den aldı.

İran’ın en büyük düşünürlerinden biri olan Muhammed Ali Furuği, son Kaçar şahı Ahmed Şah ve birkaç şehzadeye hocalık yaptı. Milli Meclis’in 2-3. dönemlerinde Tahran milletvekilliği yapan Furuği,  2. dönemde bir süre meclis başkanlığı görevini de üstlendi. Defalarca bakan olarak seçilen siyasetçi, Ahmed Şah’ın saltanat yaşına gelmediği ilk dönemlerde saltanat vekâletini yürüttü. Maliye ve ardından Adliye Bakanı olarak görev yapan Furuği, İran’da en yüksek yargı kurumu olan Yüksek Temyiz Divanı’nın kurucu başkanlığını da yaptı.

Furuği’nin Türk yetkililerle yaptığı görüşmeler ve Türkiye’deki izlenimlerini titiz bir şekilde not aldığı günlükleri, çağdaş Türk tarihi araştırmacıları için önemli bir kaynak kabul edilmektedir.